Yetenek doğuştan mı gelir öğrenilir mi? Laszlo Polgar 1960’larda Macaristan’da yaşamış bir eğitim psikologu. Yeteneğin doğuştan değil, öğrenilebileceğini savunuyor. Bunu ispatlamak için çok ilginç bir yol seçiyor. Şöyle bir ilan yayımlıyor: “ Yetenek doğuştan gelmez, öğrenilir. Bunu ispatlamak için benimle evlenecek bir kadın arıyorum. Evleneceğiz ve çocuklarımıza küçük yaştan başlayarak satranç öğreteceğiz. Onları dünyanın en iyi satranç oyuncuları yapacağız. Buna hazırsanız, benimle evlenin.” Klara adlı bir öğretmen, Polgar ile evlenmeyi kabul ediyor. Ve deney başlıyor.
László ve Klara Polgar
İLK ÇOCUK Polgar bu deney için satrancı seçiyor çünkü kendisinin satrançta bir uzmanlığı yok. Sadece orta derecede bir oyuncu. Klara ise hiç satranç bilmiyor. Laszlo eve binlerce satranç kitapları alıyor ve okumaya başlıyor. Eğitim bilgisi ile birleştirip öğretme yöntemleri geliştiriyor. Laszlo ve Klara’nın ilk çocukları bir kız oluyor.
Susan, Sophia ve Judit Polgar
PROGRAM BAŞLIYOR İlk çocukları Suzan iki yaşında satranca başlıyor. İyi bir eğitimci olan karı koca, Suzan için mükemmel ve yoğun bir program hazırlıyor. Suzan günde neredeyse 8 saat pratik yapıyor. Daha sonra ikinci ve üçüncü kızları doğuyor. Onlar da programa dahil ediliyor. Her biri günde en az 8 saat pratik yapıyor. Üç kız diğer derslere de çalışıyor ve farklı diller öğreniyor ama asıl konuları satranç. SONUÇ İlk kızları Suzan, Dünya Satranç Konfederasyonu tarafından verilen ve en yüksek ünvan olan “Grand Master” ünvanını alan ilk kadın oluyor. Aynı zamanda erkekler satranç yarışmasına hak kazanan ilk kadın oluyor. İkinci kızları insanlık tarihinde hem kadın hem de erkekler arasında “Grand Master” ünvanını alan en genç kişi oluyor. Üçüncü kızları Judit 15 yaşında “Grand Master” oluyor ve şu anda dünyanın en iyi kadın satranç oyuncusu. Polgar tezini ispatlıyor. Kendisinin satrançta bir uzmanlığı olmamasına rağmen, kızlarını yoğun çalışma ve pratikle mükemmeliğe ulaştırıyor.
GENLERİN ETKİSİ Aslında Polgar “Ben satranç bilmiyorum derken, genlerin bir etkisi yok” demek istiyor. Ama biliyoruz ki genlerin etkisi var. Ama bu sadece % 50. Kalan ömür boyu sürecek yoğun pratiğe ve çalışmaya bağlı. Sadece günde en az 8 saat pratik yapan insanlar gerçek şampiyon oluyor. Tiger Woods, 2 yaşında golfa başlıyor ve günde 12 saat pratik yapıyor. Bill Gates ve Steve Jobs dünyanın en iyi programcıları arasında ve günde 12 saat pratik yapıyor. Daha yeni Orhan Pamuk’un sevgilisi açıklama yaptı: Orhan Pamuk her gün saatlerce çalışıyor. Pamuk’un günde 12 saat yazı yazdığını biliyoruz. Olimpiyat buz pateni yarışmalarında, kendisine altın madalyayı kazandıran hareket için 19 yıl çalıştığını söylüyor, Shizuka Arakawa. Herkesin bir alanda kendisini mükemmeliğe ulaştıracak bir genetik yapısı var mutlaka. Geriye kalan tek şey bunu keşfedip, çalışmak. Yıllarca çalışmak...
2 yorum:
Güzel bir yazı olmuş eline sağlık ama katılmadığım noktalar var :)
Annem öğretmen; o da benzer örnekleri saydı biraz önce. Eğitim psikolojisi dersinde karşılaşmış benzer örneklerle. Muhakkak gelişim için pratik çok önemli bir unsur ama, yetenek dediğimiz şey çok başka bir olgu.
Karşılaştırmalı onlarca örnek bulabiliriz ama, en basitinden, kulak istediği kadar uğraşılsın, önemli bir kesim insanda eğitilemeyecek bir şey. Duymak başka bir olgudur çünkü. Bunların örneklerini her alan için geçerli; Orhan Pamuk istediği kadar yazsın, istediği kadar okusun çıkabileceği çıta budur; Dostoyevski değildir ya da bir Camus. Kelimelerle oynamak bazı insanların yetisidir çünkü.
Spordan gidelim; Ronaldo bahsettiğin fikir için harika bir örnektir. Karın kasları sorulduğunda günde 3000 mekikten bahsetmişti; yaşam tarzı ne olursa olsun çalışma seviyesi hep yukarıda olduğundan bir adım ileride. Ama ne olursa olsun futbol tarihine damga vuran adamlar gibi değil; Maradona, Zidane, Messi, vs. ... Bu adamları farklı kılan şeyler var ve bunun adına ister yetenek de, ister başka bir şey. İyi bir kompozitör olabilirsiniz ama Beethoven olmak başka bir şeydir. Sesleri duyamazken tanımak...
Kısacası pratiğin insanı müthiş derecede ileri götürdüğünde hemfikirim; ama genlerin etkisi bazı insanlarda %50'den oldukça fazladı. Bazı şeyler, nasıl deriz, bahşedilir.
Beyin kas gibidir. Yüklendikçe, kavrama eşiğini yukarı çeker. Satrancın sağlıklı bir örnek olduğunu düşünmüyorum bu yüzden. Ama Tiger Woods kısmen de olsa bu düşüncemi çürüttü diyebilirim.
Son paragraf herşeyi özetliyor aslında. Kimse doğuştan satranç uzmanı değil. Geliştirmek ve çalıştırmak en önemlisi.
Yorum Gönder